Gebrek aan Diversiteit in de ICT: Tijd voor Actie

Bij JorCademy staat het gebrek aan programmeurs al jarenlang centraal als een voornaam probleem. Dit platform is immers opgericht om dit tekort aan te pakken en heeft tot voor kort actief bijgedragen aan de ontwikkeling van toegankelijk lesmateriaal om mee te leren programmeren. Ondanks dat het programmeurtekort de afgelopen jaren de focus van ons platform is geweest, zijn er binnen de IT-sector andere ernstige problemen aan het licht gekomen. Een van de meest cruciale onderwerpen hiervan is het gebrek aan diversiteit.

Wij, als auteurs van deze post, volgen allen een informatica-opleiding aan de universiteit. Wat direct opviel aan het begin van onze bachelorstudie, was het geringe aantal vrouwelijke studenten in de collegezalen. Dit onevenwichtige beeld beperkt zich echter niet tot het onderwijs alleen. Uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat gemiddeld 83% van de ICT-posities in het tweede kwartaal van 2023 door mannen werd ingevuld. De extreme ongelijkheid tussen mannen en vrouwen binnen de IT valt op zijn zachtst gezegd op. Bovendien vormt dit een punt van zorg, aangezien dit gebrek aan diversiteit leidt tot zeer onwenselijke situaties binnen de sector.

De Oorzaken Achter het Gebrek aan Diversiteit

Hoe valt het enorme verschil tussen het aantal mannen en vrouwen in de ICT te verklaren?

Onderschatting van Informatica op Scholen

Een manier om dit te begrijpen is door te onderzoeken waar de interesse in informatica überhaupt begint. Dit blijkt een complexe kwestie te zijn, aangezien individuele startpunten variëren en vaak uniek zijn. Dit is juist het punt dat speciale aandacht verdient. Terwijl vakken zoals economie, biologie en rechten veel aandacht krijgen op scholen, lijkt informatica een uitstervend vak te zijn. Hierdoor krijgt niet elk kind een evenredige kans om op een ‘eerlijke’ manier kennis te maken met dit vakgebied. Als ze geluk hebben, hebben ze misschien familieleden die affiniteit hebben met computers. Dit is echter lang niet altijd het geval.

Een Tekort aan Vrouwelijke Rolmodellen

Een andere veelgenoemde oorzaak is het gebrek aan vrouwelijke rolmodellen in de ICT-industrie. Mannelijke rolmodellen zijn er in overvloed. Steve Jobs, Elon Musk, Mark Zuckerberg, Bill Gates, Jeff Bezos, Sundar Pichai en Satya Nadella zijn algemeen bekend. Deze lijst kan worden aangevuld met iconen uit de game-industrie (zoals John Carmack). Ook zijn er nog rolmodellen uit de vorige eeuw, zoals Alan Turing. Met name in de 21e eeuw zijn vrouwelijke rolmodellen minder prominent aanwezig. Wellicht komt dit door het gebrek aan vrouwen in leidinggevende posities binnen de IT-sector. Door het overwicht van mannelijke rolmodellen wordt informatica mogelijk gezien als een ‘mannenvak’.

Ongunstige Werkomstandigheden voor Vrouwen in de ICT

Een derde oorzaak is helaas ook een uitvloeisel van de genderkloof. Door de overweldigende aanwezigheid van mannen in de ICT-sector wordt het voor vrouwen minder aantrekkelijk om deze industrie te betreden. Ons onderzoek onthult bijvoorbeeld dat vrouwelijke collega’s vaak geconfronteerd worden met discriminatie, seksisme, ongepaste en vrouwonvriendelijke opmerkingen, evenals stereotypen. Bovendien blijkt uit input van deelnemers aan ons onderzoek dat hun vaardigheden worden onderschat. Dit vanwege hun geslacht en dat hun mening niet serieus wordt genomen.

Hoewel deze reacties pijnlijk zijn, waren we helaas niet verrast door deze bevindingen. Het is namelijk algemeen bekend dat veel vrouwen zich niet op hun gemak voelen in de ICT-wereld. Het internet staat vol met schrijnende ervaringen van vrouwen binnen de IT-sector. Natuurlijk hebben vrouwen in andere sectoren ook te maken met discriminatie, een trieste realiteit op zich. Het feit dat de IT-industrie zo sterk gedomineerd wordt door mannen en ondersteuning vaak ver te zoeken is, maakt het voor veel vrouwen niet aantrekkelijk om een carrière in de ICT na te streven.

De Cruciale Rol van Vrouwen in de ICT

Het feit dat vrouwelijke rolmodellen minder in de schijnwerpers staan, betekent echter niet dat ze niet bestaan. Sterker nog, vrouwen hebben een cruciale rol gespeeld in de ontwikkeling van IT. Neem bijvoorbeeld Ada Lovelace, die wordt beschouwd als ’s werelds eerste programmeur. Denk ook aan Hedy Lamarr. Niet alleen was ze een bekende actrice in haar tijd. Ze was ook mede-ontwikkelaar van een systeem dat de basis legde voor GPS, Bluetooth en WiFi. Margaret Hamilton was directeur van de software engineering-afdeling bij MIT en ontwikkelde boordsoftware voor NASA’s Apollo-programma. Ze blijft beroemd vanwege haar iconische foto hieronder. Annie Easley was een belangrijke en wereldwijd bekende informaticus bij NASA. Andere bekende namen zijn Katherine Johnson, Elizabeth Feinler, Adele Goldberg, Mary Wilkes en Mary Keller.

De eerder genoemde rolmodellen zijn van onschatbare waarde geweest voor de informatica. Ze zijn echter misschien minder bekend onder de huidige en komende generaties vrouwelijke ICT-professionals. Gelukkig zijn er in de 21e eeuw talloze invloedrijke vrouwen in de IT-wereld. Een voorbeeld van zo’n rolmodel is Reshma Saujani. Ze is de bedenker en CEO van Girls Who Code, een organisatie die zich inzet om de genderkloof in de ICT-sector te verkleinen. Susan Wojcicki is nog een uitstekend voorbeeld van een vrouwelijke rolmodel in deze eeuw. Onder andere vanwege haar cruciale bijdrage aan de opkomst van de techreus Google. Ze heeft ook lang als CEO van YouTube gediend en zet zich in voor gendergelijkheid in de techindustrie. Andere invloedrijke vrouwelijke rolmodellen in de IT zijn onder meer Danah Boyd, Kimberly Bryant, Kate Crawford en Dr. Fei-Fei Li. Deze lijst is echter verre van compleet en kan nog verder worden aangevuld.

Stappen voor Verbetering van Werkomstandigheden

Zoals eerder beschreven in dit artikel ondervinden veel vrouwen in de ICT-sector ongunstige werkomstandigheden. Deze problemen hebben niet alleen nadelige gevolgen voor de betrokken vrouwen. Ze vormen ook een ontmoediging voor de komende generaties vrouwen om te kiezen voor een loopbaan in de IT. Het is dus van cruciaal belang dat er onmiddellijk maatregelen worden genomen om de werkomstandigheden voor vrouwen te verbeteren.

Verantwoordelijkheid van mannen

De eerste stap richting verandering begint bij de mensen die momenteel werkzaam zijn in de IT-sector, waarvan het overgrote deel uit mannen bestaat. Het feit dat vrouwelijke collega’s een minderheid vormen, maakt het des te belangrijker dat mannen binnen de industrie elkaar aanspreken op onaanvaardbaar gedrag. Als mannen onderling niet ingrijpen wanneer grenzen worden overschreden, kan dit leiden tot een verschuiving van die grenzen. Hierdoor kan de situatie voor vrouwen in de ICT-sector nog problematischer worden dan ze nu al is. Ook moeten mannen beter letten op hun eigen gedrag, veel mannen hebben geen actief besef dat ze vrouwen anders behandelen. Het is daarom noodzakelijk dat mannen hun verantwoordelijkheid nemen en actief bijdragen aan het creëren van een respectvolle en veilige werkomgeving voor iedereen.

Maatregelen tegen Onaanvaardbaar Gedrag

Naast de verantwoordelijkheid van mannelijke collega’s om elkaar aan te spreken op ongepast gedrag, is het eveneens van cruciaal belang om formele richtlijnen te introduceren. Deze richtlijnen dienen de bescherming van vrouwelijke collega’s op de werkvloer waarborgen. Zowel bedrijven als educatieve instellingen dienen een zero-tolerancebeleid te hanteren, waarbij discriminatie en seksisme onacceptabel zijn en duidelijk worden bestraft. Deze benadering heeft een tweeledig effect. Enerzijds stimuleert het individuen om zich bewust te zijn van hun eigen gedrag. Tegelijkertijd zorgt het voor een veiligere omgeving waarin vrouwen zich vertrouwd kunnen voelen. Het is van essentieel belang om een sfeer te creëren waarin respect en gelijkwaardigheid de norm zijn en waarin elk individu zich veilig en gewaardeerd voelt.

Steun voor vrouwen in de IT

Het realistische vooruitzicht op een snelle gelijktrekking van genderverhoudingen in de IT-industrie benadrukt de noodzaak van geduld en geleidelijke verandering. Dit proces zal minstens tien jaar duren en dat met nog een optimistisch beeld. Het is daarom van belang om zowel op korte als lange termijn strategieën te ontwikkelen die vrouwen binnen de industrie ondersteunen.

Voor vrouwen die momenteel in de IT-sector werken, moeten er korte termijnoplossingen worden gecreëerd om de werkomgeving te verbeteren. Een mogelijkheid is het opzetten van coachingssessies, waarin ervaren vrouwen hun inzichten en ervaringen delen met nieuwkomers. Deze sessies kunnen bijdragen aan het versterken van zelfvertrouwen en het aanpakken van specifieke uitdagingen die vrouwen binnen de sector tegenkomen.

Voor vrouwelijke bètastudenten kunnen studentenverenigingen speciaal gericht op vrouwen in de IT een waardevolle toevoeging zijn. Het oprichten van dergelijke verenigingen kan een omgeving van ondersteuning en saamhorigheid creëren, waarin vrouwelijke studenten zich gesteund voelen en hun passie voor technologie kunnen delen. Dit kan niet alleen bijdragen aan een positieve studentenervaring, het kan ook het begin zijn van een succesvolle carrière in de IT-sector.

Conclusie

Een eerste belangrijke stap naar het bereiken van evenwichtige genderverhoudingen in de IT-sector is het creëren van een veilige en ondersteunende omgeving. Als mannen hebben we de verantwoordelijkheid om actief bij te dragen aan deze verandering door een omgeving van respect en gelijkheid te bevorderen. Echter is het aan organisaties zelf om deze situatie te monitoren en te handhaven. Dit kan onder andere worden bereikt door maatregelen te nemen tegen onaanvaardbaar gedrag en door initiatieven te ondernemen die een gevoel van steun en verbondenheid onder vrouwen in de sector bevorderen. JorCademy heeft onlangs een eerste stap gezet in deze richting door een veilige omgeving met richtlijnen te creëren waarin iedereen welkom is en gewaardeerd wordt. Uiteraard is dit slechts een begin, en we moedigen zowel bedrijven als onderwijsinstellingen aan om bij te dragen aan deze positieve verandering.

Bovendien rust er een belangrijke taak op de schouders van de overheid. Om meer vrouwen bekend te maken met de mogelijkheden van informatica en om het stigma van informatica als ‘mannenvak’ te doorbreken, is onderwijs in informatica van cruciaal belang. Dit zal iedereen in staat stellen om gelijke kansen te krijgen om hun interesse in een carrière in de ICT te ontwikkelen. Dit vormt het begin van de ontwikkeling van een gezonde en veilige IT-industrie voor de toekomst.

Dit artikel is geschreven in samenwerking door Nick Jordan en Martijn Voordouw